Özellikle çocukluk dönemindeki bireylerin maruz kaldığı suçluluk duygusu, utandırma, aşağılama ve eleştirme gibi olumsuz davranışlar bireyin öz saygının yitirilmesine ve olumsuz sosyal davranışlar göstermesine sebep olabilmektedir.

Saldırganlığın bir alt türü olan zorbalık, her yaş döneminde görülmekle beraber özellikle gelişim çağındaki bireylerde daha sık gözlemlenmiştir.

Türk Dil Kurumu Zorba kavramını “ Gücüne güvenerek hükmü altında bulunanlara söz hakkı ve davranış özgürlüğü tanımayan (kimse), müstebit, mütegallibe, despot, diktatör” olarak tanımlamaktadır (TDK, 2014).

Zorbalık; kasıtlı olarak yapılan, eyleme maruz kalan bireye zarar veren ve bireyde strese yol açan, tekrar eden, güç̧ dengesizliğinin olduğu durumlarda ortaya çıkan agresyonlardır.

UNICEF’in elindeki en son verilere göre, Kız ve erkek çocukların zorbalıkla karşılaşma riskleri aynı olmakla birlikte kızların psikolojik zorbalığa, erkeklerini ise fiziksel şiddet ve tehdide maruz kalma olasılıkları daha yüksektir.

Herhangi bir davranışın zorbalık olarak tanımlanabilmesi için karşı tarafa zarar vermek üzere ortaya çıkması, süreklilik göstermesi, kendini koruma amacı olmaması gibi özellikler taşıması gerekir.

Dolayısıyla ilk defa karşılaşılan bir bireyle tartışmak, fiziksel olarak hareket yapmak, sözel olarak bağırmak ya da herhangi bir zarar verme durumu zorbalık olarak ele alınmamaktadır. Çünkü süreklilik gösteren bir saldırgan davranış değildir.

Normal akran çatışmaları ile akran zorbalığı arasındaki farklılıklar şunlardır;

Normal akran çatışması belirtileri:

-          Eşit güçler; arkadaşlık var.

-          Arada sırada olur.

-          Ciddi değildir.

-          Güç ve dikkat arayışı yoktur,

-          Belli bir kazanç arayışı yoktur.

-          Pişmanlık ve sorumluluk alma vardır.

-          Problemi çözmek için çaba sarf edilir.

-          Eşit duygusal tepki vardır.

Akran zorbalığı belirtileri:

-          Güçte dengesizlik; arkadaşlık yok.

-          Tekrarlayıcı olumsuz hareketler vardır.

-          Ciddidir (Ruhsal ve fiziksel zarara yol açar).

-          Güç ve kontrol arayışı vardır.

-          Güç kazanmayı ya da belli bir eşyayı, parayı almayı dener.

-          Pişmanlık ve sorumluluk alma yoktur.

-          Problemi çözmek için çaba sarf edilmez.

-          Sadece mağdura yoğun olumsuz duygusal tepki vardır.

 

Belirtilerden de anlaşılacağı üzere aynı an ve ortamı paylaşan akranlar arasında yaşanan çatışmalar sosyal yaşamın doğal bir parçasıdır. Oysa akran zorbalığı bireylerin sosyalleşme sürecini ve kişilik gelişimlerini olumsuz etkileyen, yıkıcı bir eylemdir.

Psk. Dan. Alara GEZER